نور در عکاسی ؛ ویژگی‌های کاربردی و هرچیز دیگری که باید بدانید

به کارگیری نور در عکاسی به اندازه تسلط بر ترکیب بندی اهمیت دارد. به‌خصوص در عکاسی تبلیغاتی شما باید توجه داشته باشید که این نور است که مشخص می کند کدام عکس خوب است و کدام جزو بهترین ها می‌باشد. عکاسی تبلیغاتی از غذا و عکاسی تبلیغاتی از لباس همچنین از شناخت کافی نور بسیار بهره می‌گیرند.

فقط کافی است نورها و سایه‌ها را دنبال کنید، از نور و سایه الگو بگیرید و الگو بسازید، کنجکاو باشید، ذهن و چشمان خودتان رو طوری پرورش دهید که کم یا زیاد بودن نور و زاویه نور را بخوبی بتواند تجزیه و تحلیل کند.

مقاله پیش رو از عناوین زیر تشکیل شده است. برای مراجعه به هریک از بخش‌های آن کافی است بر روی آن کلیک کنید:

• انواع نور در عکاسی
• کیفیت نور در عکاسی
• عوامل موثر بر کیفیت نور در عکاسی
• رنگ نور و دمای رنگ در عکاسی
• دمای رنگ در عکاسی چیست ؟
• تراز سفیدی یا تراز سپیدی (white balance ) در عکاسی
• نکاتی در مورد بازتاب‌کننده‌ها

انواع نور در عکاسی

حال که تا حدودی با اهمیت نور در عکاسی آشنا شدید قصد داریم انواع نور در عکاسی که در زیر آمده را به شما معرفی کنیم.

نور مستقیم خورشید

پایه‌ای ترین شکل نور است. اکثر عکس‌هایی که تا کنون گرفته شده‌اند، نور خورشید به عنوان منبع اصلی آنها قرار گرفته است.

نور خورشید خوب است ولی اگر نور مستقیم آن در مقابل سوژه قرار گیرد، احتمالا بهترین انتخاب برای داشتن یک عکس دلپذیر نیست. پس می‌بایست دقت لازم را داشته باشیم و بهترین حالت استفاده از آن را کشف کنیم.

 نور آسمان

نور آسمان یکی از شکل های جالب نور خورشید است. یعنی به‌جای استفاده از اشعه‌های گرم نور خورشید، سوژه ی ما به وسیله ی نور روشن و خنک آسمان نورپردازی می‌شود. دمای رنگ در این نور سردتر به نظر می‌آید و سایه‌های نامشخص‌تری ایجاد می‌کند.

نور غیرمستقیم

نور غیرمستقیم می‌تواند هم از منبع طبیعی (خورشید) و هم از منبع غیر طبیعی نشات بگیرد ولی معمولا از مورد دوم استفاده می‌شود. در بین انواع نور در عکاسی این نوع نور اغلب از چند سطح تابیده می‌شود و نسبت به نور آسمان سایه‌های نامشخص‌تری را شکل می‌دهد. روز ابری می تواند نمونه‌ای از این نوع نور باشد.

نور از کنار

این نوع نوردهی در میان انواع نور مختلف می تواند بافت و جزئیات را تشدید یا پنهان کند که البته به زاویه‌ی نوردهی بستگی دارد. این منبع نور می تواند مستقیم یا پخش باشد. نوردهی ازکنار برای تکنیک‌های خاصی از عکاسی پرتره و عکس‌های چشم‌گیر از طبیعت و ساختمان‌ها بسیار مناسب است.

نور از پشت

در این نوع نوردهی سوژه بین منبع نور اصلی و دوربین قرار می گیرد. با استفاده از این نور می توانیم تصویر سیاهی از سوژه را در تضاد با پشت زمینه داشته باشیم. با اصول نوردهی از پشت می توانیم عکس هایی متفاوت و جذاب خلق کنیم.

 نور مصنوعی

در میان انواع نور در عکاسی، این نوع نورها در شکل‌های مختلفی وجود دارند. وقتی که نور خورشید در دسترس نیست یا برای بهتر کردن نور خورشید میتوان از نورهای مصنوعی استفاده کرد. چراغ‌های خیابان و لامپ‌های خانه نیز به عنوان منابع نور مصنوعی قابل استفاده هستند.

ساعت طلایی

ساعت طلایی دو بار در روز اتفاق می افتد. که یک ساعت درست بعد از طلوع خورشید و قبل از غروب آن است. سایه ها بلندترند، رنگ ها گرم‌ترند و نور ملایم‌تر است.

کیفیت نور در عکاسی

کیفیت نور برای عکاسان مختلف متفاوت است و احتمالا معانی متفاوتی در مراحل مختلف عکاسی‌شان دارد. واقعیت این است که ممکن است همیشه تعریفی به عنوان بهترین کیفیت نور که در همه موقعیت‌ها کاربردی باشد، وجود نداشته باشد.

در خلق یک عکس، جهت نور تعیین کننده تمام کیفیات مرتبط با سایه، کنتراست، و بافت در عکاسی منظره است. سایه در تبع آن، عمق، شکل، بُعد یک صحنه و همچنین حس محرکه یک عکس را تامین می کند. پس با توجه به سوژه‌ای که از آن عکس می‌گیرید، کیفیت نور را هم باید درنظر داشته باشید.

• مقاله مرتبط با این مقاله: نکات مهم عکاسی برای اینستاگرام

عوامل موثر بر کیفیت نور در عکاسی

یکی از مهمترین عوامل موثر بر کیفیت نور، اندازه منبع نور است که گاهی سایه‌های نرم و گاهی سایه‌های تیز ایجاد می‌کند.

از عوامل موثر دیگر، فاصله منبع نور تا سوژه است به‌طوری که هر چه منبع نور دورتر شود سایه‌ها عمیق‌تر و لبه سایه‌ها تیزتر می‌شود.

انعکاس‌های نورانی روی برآمدگی‌های صورت سوژه هم جزو کیفیت نورپردازی محسوب می‌شود و هرچه منبع نور از سوژه دورتر باشد یا منبع نور کوچکتر باشد، این نقاط شدیدتر و تیزتر دیده می‌شوند.

شدت نور

شدت نور (روشنایی) مستقل از کنتراست، یکنواختی، و بقیه است. لازم به ذکر است که چشم انسان اغلب مواقع در نور بسیار شدید و یا نور بسیار کم دچار اشتباه می‌شود.

تنظیمات نوردهی، همراه با حساسیت فیلم یا سی سی دی، روشنایی تصویر را کنترل می کنند. با استفاده از یک دوربین نوردهی خودکار میزان نور به صورت غیر مستقیم بر عمق میدان و ایجاد حرکت محو (بلر) مؤثر است. مثلا، روشنایی زیاد و فیلم سریع (حساسیت بالا) به سمت دیافراگم بسته و سرعت شاتر سریع هدایت می شود.

احتمالا در شرایط کم نور نیازمند زمان نوردهی طولانی هستید که همین در فیلم رنگی غالبا رنگ‌های تحریق شده می‌دهد.

رنگ نور و دمای رنگ در عکاسی

در توجه به نور در عکاسی، رنگ نوری که فضا را روشن کرده است اهمیت زیادی دارد و درک نظریه رنگ نوری نیز ضروری است.

نور مرئی، باریکه کوچکی از تابش الکترومغناطیسی است که چشم انسان به آن حساس است. نور مرئی مرز دقیقی ندارد و توان درک آن در افراد مختلف متفاوت است.

با توجه به متفاوت بودن طول موج انتشار فتون ها در فضا، پرتوهای متفاوتی از ایکس ری تا پرتوهای رادیویی تولید می‌گردد و چشم انسان فقط بخش اندکی از فتون‌های منتشر شده در فضا را می تواند مشاهده کند. در صورتی که صفحات حساس به نور (عکاسی با سیستم آنالوگ) یا سنسورها (عکاسی با سیستم دیجیتال) دامنه ثبت به مراتب گسترده‌تری نسب به چشم انسان دارند.

به عنوان مثال نور خورشید در ابتدای طلوع تا پایان غروب، طیف گسترده‌ای از رنگ نور در موقعیت‌های جغرافیایی مختلف در اختیار ما قرار می دهد

دمای رنگ در عکاسی چیست

اصلی‌ترین مشخصه‌ی نور مرئی که کاربرد مهمی در صنعت چاپ و نشر، ساخت فیلم، عکاسی، فیلم برداری و سایر صنایع دارد، دمای رنگ است. بر خلاف باور اغلب افراد، دمای رنگ نور هیچ ارتباطی با دمای منبع نور ندارد.

برای درک بهتر دمای رنگ نور بهتر است یک مثال بزنیم:

هنگامی که یک قطعه فولادی گداخته می‌شود، در ابتدا رنگ آن قرمز تیره می‌گردد و هرچه گرم‌تر شود، رنگی بین آبی و سفید می‌گیرد. هرچه این فرآیند گرماگیری افزایش پیدا کند، رنگ فلز گداخته از آبی به بنفش تغییر می کند و سرانجام از خود اشعه ماوراء بنفش ساطع می‌کند.

با سردتر شدن فلز، رنگ آن ابتدا زرد و سپس به نارنجی و قرمز متمایل می‌شود. درنتیجه هرچه مقدار عددی دمای رنگ نور پایین تر باشد به معنی رنگ گرم‌تر و هرچه عدد دمای رنگ نور بالاتر باشد به معنی رنگ سردتر خواهد بود

یکای اندازه گیری دمای رنگ نور عکاسی کلوین با نماد K است. بد نیست بدانید که یکای کلوین به احترام فیزیکدان ایرلندی، ویلیام تامسون لرد کلوین نام گذاری شده است. شخصی که برای اولین بار به موضوع مقیاس سنجش دمایی مطلق اشاره کرد. محدوده دمای رنگ در عمل بین ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ کلوین می‌باشد و در دمای پایین تر از رنگ قرمز و زرد شروع شده و در دماهای بالا به رنگ آبی می‌رسد.

در رابطه با درک مفهوم دمای رنگ نور، دو متغیر اثرگذار موجود است :

1. دمای رنگ نور منبع
2. دمای رنگ نور صفحه حساس به نور ( عکاسی آنالوگ ) یا سنسور ( عکاسی دیجیتال )

نکته حائز اهمیت در رابطه با دمای رنگ نور منبع و صفحه حساس به نور یا سنسور، نسبت این دو در فرآیند ثبت یک عکس است. یعنی اگر دمای رنگ نور منبع، بالاتر از دمای رنگ نور صفحه حساس ( سنسور ) باشد، رنگ حاکم بر عکس به سمت آبی متمایل می شود. به این معنی که تم غالب عکس سردتر خواهد شد.

و اگر دمای رنگ نور منبع، پایین تر از دمای رنگ نور صفحه حساس ( سنسور ) باشد، رنگ حاکم بر عکس به سمت قرمز متمایل می شود. به این معنی که تم غالب عکس گرم تر خواهد شد و هرچه این اختلاف بیشتر باشد، غلظت رنگ حاکم افزایش خواهد یافت.

• نکته : کلوین متر عکاسی چیست ؟
  کلوین متر ابزاری است برای خوانش صحیح ودقیق دمای رنگ نور.

تراز سفیدی یا تراز سپیدی (white balance ) در عکاسی

اثرگذاری منابع نوری مختلف بر روی رنگ سفید در شرایط مختلف باعث می‌شود رنگ سفید به رنگ‌های متفاوت دیگر متمایل شود.

این تغییر رنگ در محیط‌های مختلف توسط مغز انسان در کسری از ثانیه و به خوبی تصحیح می شود و درنتیجه ما هیچ‌گونه تغییری در رنگ‌ها احساس نمی‌کنیم.

بدیهی است برای داشتن رنگ‌های طبیعی و صحیح در مقوله‌ی نور در عکاسی، باید فرآیندی که توسط مغز انسان انجام می شود به دوربین منتقل شود تا دوربین امکان درک و خوانش صحیح رنگ سفید در مواجهه با منابع نوری مختلف را داشته باشد.

فرآیند پردازش تصحیح رنگ سفید در سیستم آنالوگ به صورت اپتیکی یعنی استفاده از فیلترهای رنگی مختلف هنگام عکس برداری و در سیستم دیجیتال این فرآیند به صورت نرم افزاری و توسط نرم افزار داخلی دوربین یا نرم افزارهای ویرایش عکس صورت می‌پذیرد.

با با توجه به مطالب بالا، هدف از انجام تراز سفیدی، سفید نشان دادن عناصر سفید رنگ و برطرف کردن هرگونه تغییر رنگ ناخواسته توسط منابع نوری است تا رنگ های موجود در یک منظره به صورتی که دیده می‌شوند، همانگونه در عکس ثبت گردند.

• نکته: آیا تراز سفیدی می‌بایست حتماً اصلاح شود ؟
• جواب این پرسش کاملاً وابسته به تصمیم گیری عکاس دارد. یعنی تصحیح یا عدم تصحیح تراز سفیدی وابسته به معنا و مفهومی دارد که عکاس قصد انتقال آن از طریق عکس به مخاطب را دارد.

در نتیجه تمام موارد مترتب با تصحیح تراز سفیدی می بایست در راستای انتقال تمام و کمال موضوع عکس و برخوردار از دلایل زیبایی شناسانه باشد.

• نکته : آیا در عکاسی در حالت RAW نیازی به تصحیح وایت بالانس هست ؟
• پاسخ: بدون شک تصحیح وایت بالانس در موقعیت عکاسی، تاثیر بسزایی در کیفیت فایل نهایی خواهد داشت. زیرا پس از خروج و عبور از موقعیت عکاسی، شما دسترسی به محیط مورد نظر بابت کالیبره کردن رنگ عناصر نخواهید داشت.
• نکته : روش های اصلاح تراز سفیدی در سیستم دیجیتال؟
•  استفاده از کلید تنظیمات پیش فرض (white balance presets )

Display	Mode	موقعیت عکاسی ( منبع نور موجود )	دمای رنگ نور ( بر اساس یکای اندازه گیری کلوین )
	Auto	تنظیمات خودکار ( اتوماتیک )	۷۰۰۰ – ۳۰۰۰
	Daylight	نور روز ( خورشید )	۵۲۰۰
	Shade	نور روز ( سایه )	۷۰۰۰
	Cloudy, Twilight, Sunset	آب و هوای ابری	۶۰۰۰
	Tungsten Light	لامپ های رشته ای ( تنگستن )	۳۲۰۰
	White Fluorescent Light	لامپ های مهتابی ( فلورسنت )	۴۰۰۰
	Flash Use	فلاش	با توجه به برند فلاش به صورت خودکار ( اتوماتیک ) تنظیم می گردد
	Custom	تنظیمات سفارشی	۱۰۰۰۰ – ۲۰۰۰
	Color Temperature	درج عدد کلوین	۱۰۰۰۰ – ۲۵۰۰

• خوانش عدد کلوین نور محیط یا منبع نوری و وارد کردن آن به صورت مستقیم در تنظیمات دوربین
•  سفارشی سازی وایت بالانس (custom white balance )

• مقاله مرتبط با این مقاله: عکاسی تبلیغاتی با موبایل و هرآنچه در مورد آن باید بدانید 

نکاتی در مورد بازتاب کننده‌ها

بازتاب کننده‌ها یا رفلکتور‌ها چه خریده شده باشند چه خانگی ساخته شده باشند، می‌توانند تفاوت زیادی در کیفیت عکس ایجاد کنند. بازتاب کننده ها دقیقا کار ذکر شده در اسم شان را انجام می دهند: بازتاب نور. آنها برای فرستادن نور به نقاط تاریک سوژه استفاده می‌شوند تا با نور پوشیده شوند و سایه های ناخواسته حذف شود.

با قرار دادن سوژه پشت به خورشید و قرار گرفتن خودمان رو به خورشید می توانیم نتیجه های خیره کننده ای به دست آوریم. و نتیجه سوژه‌ای خواهد بود که به زیبایی از هر دو طرف، جلو و عقب توسط خورشید روشن شده است.

تنوع زیادی از بازتاب کننده ها برای خرید وجود دارد، در شکل‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف و همین طور در انواع دسته‌دار یا حتی ایستاده که شما احتیاج به یک کمکی برای گرفتنش نداشته باشید. در اینجا تعدادی از رنگ‌های اصلی و اثر آنها بر روی رنگ و کیفیت نور سوژه به صورت مختصر آورده شده است.

طلایی: تن‌های گرم ایجاد می کند و پوست سوژه را کمی برنزه‌تر نشان می‌دهد.

سفید: تاثیر رنگ خنثی. نور موجود را جمع می‌کند و به طور ملایم سایه‌ها را می‌پوشاند تا سوژه روشن شود. برای عروس‌ها عالی است چرا که رنگ سفید لباسشان را تغییر نمی‌دهد.

آبی: تن‌های سرد.

نقره ای: تاثیر رنگ خنثی دارد ولی روشن‌تر از نوع سفید است.

شفاف: در این خانواده ابزار، قاب های شفافی وجود دارد که می تواند نور خشن را به زیبایی مانند یک تکه ابر در آسمان فیلتر کند.

مزیت دیگر استفاده از بازتاب کننده‌ها، درخششی است که ایجاد می‌کنند. این حالت وقتی است که منبع نور در چشمان سوژه قابل مشاهده باشد. برخلاف استفاده از فلاش برای پوشش دادن سایه‌ها، استفاده از یک بازتاب کننده به شما قابلیت کنترل درخشش را می‌دهد.

• نتیجه‌گیری

یادگیری انواع نور در عکاسی جزو پایه ای ترین مفاهیمی است که به هیچ وجه نباید از کنار آن ساده گذشت. عکاسی بدون نور بی معنا است و تمام کارتان به نور وابسته است. اولین کاری که قبل از عکاسی باید انجام دهید، انتخاب زمان مناسب برای آن است، زیرا نور در زمان های مختلف کیفیت متفاوتی دارد. درک اصول نوردهی و نحوه ی بهره گیری از آن به نحو احسن، برای تسلط بر هنر عکاسی ضروری است. پس دوربینتان را آماده کنید و با استفاده از نکات این مطلب، عکس های بی نظیر بگیرید.